AB’den Çin’in stratejik maden politikasına yanıt planı –
Avrupa Birliği ülkelerinin, perşembe günü yapılacak AB zirvesinde Çin’in nadir toprak elementlerine getirdiği kapsamlı kısıtlamalara nasıl karşılık vereceklerini görüşecekleri belirtildi. Bu adım, Brüksel’in temmuz ayındaki bir zirvede çözmeyi umduğu yüksek riskli bir ticari çatışmayı yeniden alevlendirebilir.
Üst düzey bir AB yetkilisi, “Bu liderlerin farkında olduğu önemli bir konu” dedi.
Euronews’e konuşan bazı diplomatlar, zirve hazırlıkları sırasında Fransa’nın nadir topraklar konusunu gündeme getirdiğini ve sonuç bildirgesine bir ifade eklenmesini önerdiğini belirtti. Polonya, geniş destek bulamayan Fransa’nın önerisini destekledi.
Sonuç bildirgesinin son taslağında Çin’den açıkça bahsedilmiyor. Ancak bu durum liderler düzeyinde bir tartışmayı engellemeyecek.
Bir AB yetkilisine göre Almanya zirve sırasında nadir toprak elementleri konusunu gündeme getirmek istiyor. Bloğun en büyük ekonomisi olan Almanya görüşmeleri etkileyebilir ve diğer başkentlerin de aynı şeyi yapmasını sağlayabilir.
Ancak Berlin, Alman şirketlerinin Asya ülkesinde sahip olduğu derin bağlar nedeniyle Çin söz konusu olduğunda ikili oynamakla suçlanıyor. Geçtiğimiz yıl Almanya, Çin’in elektrikli otomobillere uyguladığı sübvansiyon karşıtı tarifeleri engellemeye çalıştı.
Bir diplomat, “Almanya’nın açıklamaları bir yana, eylemleri tam tersini gösteriyor,” dedi.
AB liderleri, Pekin’in bu ayın başında uygulamaya koyduğu yeni ve katı ihracat koşulları nedeniyle engellenen sanayilerinin baskısı altında.
Söz konusu kararladaha önce hedef alınan yedi madene getirilen kısıtlamalar geri alındı ve listeye 17 nadir toprak elementinin neredeyse tamamını kapsayan beş maden daha eklendi.
Yeni kurallar uyarınca, yabancı şirketlerin belirlenen nadir toprak elementlerinden yüzde 0,1 veya daha fazlasını içeren malları ithal etmeden önce Çin’in onayını alması gerekecek.
Savunma sektörüne yönelik ihracatlar tamamen yasaklanacak ve mikroçipler ve yapay zekâ gibi çift kullanımlı etkileri olabilecek ileri teknolojiler için duruma göre değişen bir sistem getirilecek. Nadir toprak madenciliği, eritme, geri dönüşüm ve mıknatıs yapımı ile ilgili teknolojiler için ek kısıtlamalar uygulanacaktır.
Çin Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Dünyadaki kargaşa ve sık sık yaşanan askeri çatışmalar bağlamında Çin, orta ve ağır nadir toprak elementlerinin ve ilgili kalemlerin askeri alandaki önemli kullanımlarına dikkat çekmiştir,” denildi.
Ticari yaptırımlar
Sınırlamalar Atlantik’in her iki yakasını da öfkelendirdi.
ABD Başkanı Donald Trump misilleme olarak Çin mallarına yüzde 155 gümrük vergisi uygulamakla tehdit ederek ABD-Çin ticaret savaşını daha da tırmandırdı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ekonomik güvenliği güçlendirmek ve yabancı tedarikçileri çeşitlendirmek için “kararlı ve acil” tedbirler sözü verdi.
“Yeni ve tehlikeli bağımlılıklara düşmeyi göze alamayız. Son yıllarda, tek bir ülke kritik bir ürün ya da teknolojinin tedarikini kontrol altına aldığında neler olduğuna hepimiz şahit olduk,” dedi.
“Önümüzdeki günlerde Avrupalı liderler ve uluslararası ortaklarla da çok yakın temas halinde olacağım; çünkü kritik ham maddelerin tedarikinde bir kriz artık uzak bir risk değil. Kapımızın eşiğinde,” diye ekledi.
Yenilenen Çin baskısı, bloğun mal, hizmet, doğrudan yabancı yatırım, mali piyasalar, kamu alımları, fikri mülkiyet ve ihracat kontrollerini hedef almak için kullanılabilen “Ekonomik Baskı ile Mücadele Aracı”na (Anti-coercion Instrument) ışık tuttu.
AB liderlerinin perşembe günü bu aracın kendisini tartışıp tartışmayacakları belli değil. Büyükelçiler zirve hazırlıklarında bu konuya değinmediler.
“Ekonomik Baskı ile Mücadele Aracı” adıyla anılan tüzüğün devreye sokulması için 27 üye ülkenin nitelikli çoğunluğu gerekiyor ki bu da görüş ayrılıklarının olduğu durumlarda karşılanması zor bir eşik.
Bazı üye devletlerin Çin ile yakın ekonomik ilişkileri – Pekin’in Avrupa topraklarında otomotiv sektörüne yaptığı son yatırımlar ya da Avrupalı şirketlerin Çin’deki varlığı – bazı ülkelerin son çare olarak düşünülen bu aracı harekete geçirmesini engelleme riski taşıyor.
Brüksel şu ana kadar Pekin ile temas kurarak tansiyonu düşürmeyi umuyor.
“Diyalog bu meseleyi çözmenin en uygun ve en etkili yoludur. Biz de buna odaklanmış durumdayız,” diyen Komisyon sözcüsü, yürütmenin konuya ekonomik zorlama merceğinden bakıp bakmadığı konusunda spekülasyon yapmayı reddetti.
Avrupa Komisyonu’nun Ticaretten Sorumlu Üyesi Maros Sefcovic’in önümüzdeki hafta Brüksel’de Çinli mevkidaşı Wang Wentao ile bir araya gelmesi planlanıyor. Buna paralel olarak Sefcovic, ortak bir yanıtın ince ayarını yapmak üzere G7 müttefikleriyle temas halinde.(Euronews)